Sint Antonius

Sint Antonius

Naam	Sint Antonius, molen van Coenen
Plaats	Heythuysen
Type	ronde stenen beltmolen
Bouwjaar	1860/61
Status	maalvaardig
Functie	korenmolen
Molendb	gegevens

Eenkennig

De molen is altijd familibezit geweest tot verkoop aan de gemeente. Weduwe Catharina Geenen-Berden en haar zwager Bernard Geenen bouwden in 1860/61 de molen. Het eigendom vererfde in de familie Geenen en, via huwelijk, vanaf 1930 in de familie Houtappel. In 1969 nam de gemeente Heythuysen de molen over.

Ook wat betreft molenaars zag de molen lang eenzelfde familie. Omdat drie generaties Coenen op de molen maalden, staat de molen bekend als ‘de molen van Coenen’. De eerste Coenen was Antonius Hubertus (mölder Toeën, 1841-1923), hij was zoon van Jan Coenen van de Leumolen. Vanaf 1880 pachtte hij de windgraanmolen. Toen hij overleed namen zijn zoons Johannes Hubertus (Sjang, 1882-1963) en Antonius Wilhelmus Hubertus (Toon, 1888-1964) de zaak over. Ook de daarop volgende generatie, de gebroeders Johannes Gerardus Hubertus (Sjeng) en Hubertus Josephus Antonius (Hub), zoons van Sjang, werkten vanaf resp. 1942 en 1945 op de molen.

Staande op de molenkar Toon Coenen jr. ‘Tooën vanne Baas’ (1929)

Antonius

De molen heet de St. Antoniusmolen, maar pas in de dertiger jarer is de naam in zwang geraakt. De molen ligt aan de St. Antoniusstraat waar de St. Antoniuskapel staat. De kapel werd rond 1902 gebouwd en gaf de naam aan de straat en later aan de molen. De vrouw van de molenaar had een beeld van Antonius van Padua in een raamnis van de molen geplaatst, maar het beeldje werd door weer en wind aangetast. Toen is zijn naam op de molen geschilderd en was de naamgeving een feit.

Niet geheel vreemd aan de naamgeving zal het feit zijn dat Antonius (Antoon) Hubertus Coenen (1841-1923) molenaar was op de later naar de molenaars vernoemde ‘molen van Coenen’. Ook zijn zoon en opvolger op deze molen heette Antonius. In 2006 is een nieuw beeld van Antonius op de molen gekomen.

Koren- en oliemolen

Van Bussel schrijft in zijn standaardwerk ‘De molens van Limburg’ :

De molen werd als koren- en oliemolen gebouwd op de Neerakker of Achter het Areven. De weg kreeg later de naam St. Antoniusstraat, genoemd naar de St. Antoniuskapel. In 1886 werd een stoommachine geplaatst en onderin de molen een dubbele maalstoel. De oliemolen werd toen uitgebroken en in de molenberg werden twee kazematten gebouwd. In één ervan, waarschijnlijk de rechter, werd de stoommachine met de stoomketel opgesteld. De machine en de maalstoel zijn ruim veertig jaar in bedrijf geweest. In 1927 werden zij vervangen door een elektromotor van 25 pk en een enkele maalstoel.

Noodweer

Begin augustus trok er noodweer over midden Limburg, ook Heythuysen werd getroffen:

Uit Het Vaderland en de Roer- en Maasbode, 6 augustus 1928

‘Onze foto toont hoe de storm huishield te Heythuizen op het erf van den molenaar Koener’

Uit De Prins van 18 augustus 1928

Molenaar, veefokker, handelaar

Veelal was het malen op de molen niet de enige activiteit van een molenaar, er werd daarnaast o.a. geboerd, gehandeld of een café gedreven. Zo was molenaar Louis Coenen te Baexem ook bakker en café-uitbater. De familie Coenen te Heijthuijsen fokte vee en begon een mengvoederbedrijf en boerde daarmee goed, er werden dienstbodes aangenomen die in het begin ook stalwerk moesten verrichten.

februari 1917 december 1932

In 1935 haalden de gebroeders Coenen op de Paaschveetentoonstelling te Roermond diverse prijzen. Slager Gubbels van de Runds- Kalfs- en Varkensslagerij Heijthuizen speelde daarop in. Hij somt in een advertentie de kampioenen van Coenen op en vervolgt:

De varkens en een rund hebben reeds hun bestemming gevolgd. Voor de Paaschdagen zal door ons de vaars 1e kampioen en 1e prijs, en een schot met 2e prijs, die allen te Heythuysen gefokt en gemest zijn, ook te Heythuysen geslacht worden. PROFITEERT VAN DEN KAMPIOEN.

In de dertiger jaren adverteren de gebroeders ook een paar maal voor hun voedermeel. Na de oorlog groeide het mengvoederbedrijf sterk, de molen had de oorlog schadevrij doorstaan en werd volop ingezet. In de loop van de jaren zeventig werd het bedrijf opgeheven.

1950: molenaars Hub en Sjeng Coenen (resp. rechtsboven en

rechtsonder) met molenknechten op de molenberg

Restauratie

In 1960 kochten de broers Hub en Sjeng de windmolen in Roggel aan de Nijken. De Antoniusmolen stond inmiddels stil en het pachtcontract werd niet verlengd. De molen in Roggel werd uiteindelijk toch niet meer gebruikt en in 1969 verkocht aan de gemeente. Ook de Antoniusmolen kwam dat jaar in handen van de gemeente. Nu behoren beide molens tot de gemeente Leudal. In de jaren zeventig werd een grote restauratie uitgevoerd, afgesloten met een drie dagen durend molenfeest. Nog een aantal aanpassingen en een restauratie volgden, en in 2004 is de molen maalvaardig opgeleverd.